Informowanie właściwych organów nadzoru i kontroli o dostrzeżonych nieprawidłowościach w działaniu ubezpieczycieli

Charakter niniejszego opracowania nie pozwala na szczegółowe przedstawienie wszystkich działań o naturze ogólnej podjętych w trakcie piętnastoletniej działalności Urzędu. Szczegółowe informacje zainteresowani mogą jednak odnaleźć w rocznych sprawozdaniach Rzecznika opublikowanych na stronie internetowej[2]. Aby przybliżyć czytelnikom zakres działalności w tym zakresie warto przypomnieć najważniejsze działania podjęte przez Urząd w roku 2009:

• Rzecznik Ubezpieczonych złożył do Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów osiem zawiadomień o podejrzeniu stosowania praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów polegających na stosowaniu we wzorcu umowy ubezpieczenia autocasco postanowienia umownego o treści podobnej do treści postanowienia, które zostało wpisane do rejestru postanowień wzorców umownych uznanych za niedozwolone. Ponadto, Rzecznik wystosował osiem zawiadomień dotyczących dostrzeżonych nieprawidłowości w działaniu ubezpieczycieli, które dotyczyły zarówno niekorzystnych zapisów we wzorcach umownych, naruszenia zbiorowych interesów konsumentów, jak i stwarzania nadmiernych trudności w realizacji praw ubezpieczającego jako wierzyciela wynikających z umowy ubezpieczenia;
• na podstawie analizy skarg oraz treści umów zawieranych przez osoby poszkodowane w wypadkach komunikacyjnych z czterema tzw. kancelariami odszkodowawczymi, Rzecznik Ubezpieczonych zwrócił się do Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów w związku ze stosowaniem przez te podmioty niedozwolonych klauzul umownych z prośbą o podjęcie odpowiednich działań kontrolnych;
• pismem z dnia 3 marca 2009 r. Rzecznik Ubezpieczonych poinformował Komisję Nadzoru Finansowego o dostrzeżonych nieprawidłowościach w działaniu zakładów ubezpieczeń w związku z zawieraniem umów ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych na odległość. Odnotowano bowiem wzrost skarg z tego zakresu. Powtarzającą się przyczyną skarg było wszczęcie przez ubezpieczyciela windykacji należności składkowej z umowy ubezpieczenia. Skarżący podnosili, że żądanie składki jest nieuzasadnione, gdyż w ich odczuciu nie doszło do zawarcia umowy ubezpieczenia, bądź umowa została rozwiązana wskutek wykonania prawa odstąpienia przez konsumenta;
• pismem z dnia 21 października 2009 r. Rzecznik przekazał Ministerstwu Finansów propozycję alternatywnego rozwiązania wypracowanego wspólnie z Polską Izbą Ubezpieczeń w sprawie objęcia odpowiedzialnością gwarancyjną zakładu ubezpieczeń wynikającą z umowy ubezpieczenia obowiązkowego odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych zwrotu kosztów poniesionych przez Skarb Państwa z tytułu wypadków przy pracy, jeżeli poszkodowanym jest funkcjonariusz Policji. W obecnym stanie prawnym osoba, która jest sprawcą wypadku komunikacyjnego, w którym poszkodowanym jest funkcjonariusz Policji, może być obciążona pewnymi kosztami (w tym wynagrodzeniem Policjanta za czas choroby) pomimo posiadania ważnego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych;
• pismem z dnia 3 lipca 2009 r. Rzecznik poinformował Komisję Nadzoru Finansowego o niewykonaniu przez jedno z towarzystw ubezpieczeniowych wydanej przez Generalnego Inspektora Danych Osobowych decyzji nakazującej zaprzestanie zbierania danych osobowych w zakresie szerszym niż jest to niezbędne dla realizacji celu przetwarzania danych osobowych oraz usunięcie danych osobowych osób, z którymi nie zawarto umowy Ubezpieczenia;
• pismem z dnia 15 września 2009 r. Rzecznik poinformował Komisję Nadzoru Finansowego o działaniach podejmowanych przez Rzecznika, a mających na celu wyeliminowanie patologii występujących w działalności kancelarii odszkodowawczych;
• pismem z dnia 6 listopada 2009 r. Rzecznik Ubezpieczonych wystąpił do Komisji Nadzoru Finansowego w sprawie praktyk stosowanych przez zakłady ubezpieczeń w przypadku likwidacji szkody metodą tzw. szkody całkowitej w związku z likwidacją szkody z obowiązkowego ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych. Ubezpieczyciele nadal bowiem stosują praktykę kwalifikacji tzw. szkody całkowitej w sytuacji, gdy przewidywane koszty naprawy nie przekraczają wartości pojazdu sprzed wypadku. Dodatkowo, częstą praktyką ubezpieczycieli jest przyjmowanie przy sporządzaniu wyceny szkody całkowitej cen części zamiennych oraz stawek za roboczogodzinę według wartości maksymalnych. W sytuacji zaś, kiedy mimo zastosowania tej metody, kosztorys nie uzasadnia kwalifikacji szkody jako tzw. szkody całkowitej, ubezpieczyciele odmawiają pokrycia maksymalnych cen części zamiennych i roboczogodziny i wypłacają odszkodowanie na podstawie kosztów przeciętnych, cen części zamiennych nieoryginalnych itp. W piśmie zwrócono ponadto uwagę na kwestię wyceny wartości wraku pojazdu;
• w dniu 19 marca 2009 r. Stowarzyszenie Rzeczoznawców Techniki Samochodowej i Ruchu Drogowego EKSPERTMOT przekazało opracowaną nową „Instrukcję Określania Rynkowego Ubytku Wartości Pojazdu" o nr 1/2009. Instrukcja ta została zatwierdzona do stosowania w Stowarzyszeniu 12 lutego 2009 r. Nowa Instrukcja powstała m.in. na skutek działań Rzecznika Ubezpieczonych. Rzecznik zwrócił się pisemnie do Stowarzyszenia wskazując na istotne problemy prawne powstające na bazie poprzedniej Instrukcji stosowanej do wyceny utraty wartości handlowej pojazdu. Nowa instrukcja uwzględnia wiele uwag Rzecznika Ubezpieczonych i jest bardziej korzystna dla osób poszkodowanych w wypadkach komunikacyjnych.