X
Używamy plików cookies, by ułatwić korzystanie z naszego serwisu. Jeśli nie chcesz, aby pliki cookies były zapisywane na Twoim dysku,
zmień ustawienia swojej przeglądarki. Więcej na temat naszej polityki prywatności znajdziesz tutaj.
Poleć znajomemu| Forum
drukuj skomentuj artykuďż˝ forum poleďż˝ artykuďż˝ znajomemu A A A

Odpowiedzialność osób trzecich za nieterminowe opłacanie składek na ubezpieczenie społeczne

2012-07-17 12:23 wtorek
W urzędzie

Konstrukcje odpowiedzialności osób trzecich wyznaczają przepisy rozdziału XV działu III o.p., tj. art. 107-119. Tym samym ustalony przez ustawodawcę zamknięty katalog przekreśla możliwość jego poszerzania lub zawężania. W tym kontekście trzeba przede wszystkim zauważyć, iż w odniesieniu do należności składkowych, ZUS nie ma możliwości stosowania art. 109 Ordynacji, ponieważ nie wymienia go art. 31 ustawy systemowej.

Tymczasem pominięty przez ustawodawcę przepis zawiera odesłanie do innych regulacji dotyczących odpowiedzialności, m.in. do art. 29, który określa zasadę odpowiedzialności za zobowiązania podatkowe osób pozostających w związku małżeńskim, tj. z majątku odrębnego podatnika oraz majątku wspólnego dłużnika i jego małżonka[11].

Uwzględniając przy tym treść art. 26 o.p.[12], w myśl którego podatnik odpowiada całym swoim majątkiem za wynikające ze zobowiązań podatkowych podatki, uzasadniony wydaje się następujący wniosek: małżonek osoby prowadzącej pozarolniczą działalność gospodarczą, pozostający z nim we wspólności ustawowej (majątkowej) nie jest członkiem rodziny w rozumieniu art. 111 Ordynacji.

W tej sytuacji ZUS nie ma możliwości przeniesienia odpowiedzialności na podstawie przytoczonego przepisu, bowiem co do zasady zakres tej odpowiedzialności wynika z faktu pozostawania w związku małżeńskim i istnienia majątkowej wspólności małżeńskiej. Tym samym należy przyjąć, że małżonek taki będzie odpowiadał jak współwłaściciel, czyli osoba współodpowiedzialna za długi przedsiębiorcy.

5. Zasady odpowiedzialności osób trzecich

Odpowiedzialność osób trzecich w Ordynacji podatkowej ukształtowana została w sposób specyficzny[13]. W piśmiennictwie i judykaturze wskazuje się na jej solidarny, akcesoryjny, posiłkowy (subsydiarny) i osobisty charakter[14].

Zgodnie z art. 91 o.p., do odpowiedzialności solidarnej za zobowiązania podatkowe stosuje się przepisy kodeksu cywilnego dla zobowiązań cywilnoprawnych. Bez wątpienia przytoczony przepis ma zastosowanie do należności z tytułu składek, ponieważ odsyła do niego komentowany art. 31 ustawy systemowej.

Według przepisów kodeksu cywilnego należy odróżnić, czy solidarność występuje po stronie dłużników czy wierzycieli. W pierwszym przypadku określa się taką solidarność jako bierną, a w drugim jako czynną[15]. Poprzez wprowadzone odesłanie, na gruncie prawa ubezpieczeń społecznych stosujemy więc zasady solidarności biernej, która polega na tym, że wierzyciel może żądać całości lub części świadczenia od wszystkich dłużników łącznie, od kilku z nich lub od każdego z osobna, a zaspokojenie wierzyciela przez któregokolwiek z dłużników zwalnia pozostałych (art. 366 § 1 k.c.).

Każdy z dłużników odpowiada więc za całość długu aż do zupełnego zaspokojenia wierzyciela (art. 366 § 2 k.c.)[16]. A zatem, solidarność bierna jest instytucją prawną wzmacniającą pozycję wierzyciela, w tym przypadku ZUS, co w praktyce ułatwia mu dochodzenie roszczeń. Nie oznacza to jednak, że solidarny charakter odpowiedzialności pozwala Zakładowi na pełną swobodę w wyborze podmiotów odpowiedzialnych za zobowiązania.

W wyroku z dnia 14 maja 1997 r. WSA w Szczecinie trafnie zauważył, że skoro odpowiedzialność osób trzecich ma charakter posiłkowy, to środki zmierzające do realizacji zobowiązania powinny być w pierwszej kolejności skierowane przeciwko podatnikowi (płatnikowi składek)[17]. Odpowiedzialność posiłkowa oznacza bowiem, że wierzyciel może żądać świadczenia od takiego dłużnika dopiero wówczas, gdy dłużnik główny opóźnia się ze swoim świadczeniem, a nawet gdy minie pewien termin od zawiadomienia dłużnika, odpowiadającego posiłkowo, o tym opóźnieniu[18].

Pojęcie akcesoryjnej odpowiedzialności osób trzecich oznacza, że nie może ona powstać bez uprzedniego powstania obowiązku wobec pierwotnego dłużnika, a osoba trzecia nie ma żadnego wpływu na istnienie i wysokość zobowiązania w zakresie należności podatnika, które kształtują się bez jej udziału.

W związku z tym osoba, na którą przenoszona jest odpowiedzialność, nie może skutecznie kwestionować wcześniejszych ustaleń dokonanych przez organ podatkowy (rentowy) w toku postępowania, zarówno co do podstawy opodatkowania, wysokości podatku, jak i prawdziwości materiałów dowodowych, na podstawie których ustalono zobowiązania podatkowe[19] (składkowe).

6. Wątpliwości związane z odpowiedzialnością osób trzecich

Odnosząc się do kwestii orzekania przez ZUS o odpowiedzialności osób trzecich, w pierwszej kolejności wypada zauważyć, że art. 31 ustawy systemowej odsyła jedynie do niektórych przepisów art. 108 Ordynacji, tj. § 1 i § 4. Pierwszy z nich stanowi, że o odpowiedzialności orzeka się w drodze decyzji, drugi natomiast dotyczy egzekucji zobowiązania wynikającego z decyzji, która może być wszczęta dopiero wówczas, gdy egzekucja z majątku podatnika (płatnika) okaże się w całości lub w części bezskuteczna.

Zgodnie z utrwalonym w piśmiennictwie i orzecznictwie poglądem, decyzje ZUS  mają wyłącznie charakter deklaratoryjny, co oznacza, że mocą aktu administracyjnego organ rentowy nie może tworzyć ani uchylać skutków prawnych[20]. Taki charakter będzie również miała decyzja Zakładu określająca osobie prowadzącej pozarolniczą działalność gospodarczą wysokość zaległości z tytułu nieopłaconych składek, ponieważ obowiązek ich obliczania i opłacenia (za każdy miesiąc kalendarzowy), powstaje ex lege. Jednak w przepisach ustawy systemowej brak jest regulacji, które nakładałyby na osoby trzecie jakikolwiek obowiązek związany z powstaniem zobowiązania składkowego.

Tym samym, osoby te nie są stroną stosunku ubezpieczeniowego. W takim stanie rzeczy pozycja podmiotów, na które została przeniesiona odpowiedzialność, konkretyzuje się dopiero w dniu wydania i doręczenia decyzji. Oznacza to, że decyzja wydana na podstawie art. 108 § 1 Ordynacji ma charakter konstytutywny, ponieważ tworzy nowe stosunki prawa, zarówno w zakresie podmiotowym jak i przedmiotowym. Podmiotami tych stosunków są bowiem osoby trzecie, zaś przedmiotem odpowiedzialność, która odnosi się nie do obowiązku świadczenia dłużnika, lecz pokrycia długu[21].

Nasuwa się więc wniosek: w treści decyzji organ rentowy winien precyzyjnie określić wysokość cudzego zobowiązania, tj. kwotę zaległości do dnia wydania decyzji a także termin i miejsce spełnienia świadczenia (np. poprzez wskazanie numeru konta bankowego). Przy czym problem ewentualnego braku dwóch ostatnich elementów może nabrać istotnego znaczenia w świetle art. 109 i 47 § 1 o.p., regulujących kwestię terminu płatności za zobowiązania wynikające z decyzji, który wynosi 14 dni od dnia jej doręczenia. Tymczasem art. 31 ustawy systemowej nie zawiera odesłania do wymienionych regulacji. Pozwala to na ocenę, że czynność polegająca na określeniu terminu zapłaty pozostaje w sferze swobodnego uznania ZUS.

« powrďż˝t do dziaďż˝u: Poradniki
« zapisz siďż˝ na Newsletter
Nasze serwisy:
www.ubezpieczeniaonline.pl Ubezpieczenia przez Internet. Kup online ubezpieczenie samochodu, na życie, zdrowotne, nieruchomości, na wakacje, na narty, NNW, dla przedsiębiorców, inwestycyjne, ochrona prawna.
www.ubezpieczeniazyciowe.pl Wszystko o ubezpieczeniach na życie. Zamów ubezpieczenie na życie, Korzyści z ubezpieczenia na życie, Ceny ubezpieczeń na życie, Czym jest ubezpieczenie na życie? Oblicz składką ubezpieczenia na życie.
www.rankingubezpieczennazycie.pl Ranking Ubezpieczeń Ochronnych - zabezpiecz Twoje życie i zdrowie. Ranking Ubezpieczeń Oszczędnościowych - oszczędzaj na emeryturę. Na co zwrócić uwagę wybierając polisę na życie?
www.ubezpieczeniemieszkania.pl Zamów ubezpieczenie nieruchomości u 5 agentów lub kup ubezpieczenie mieszkania online. Wypełnij formularz, oblicz składkę i kup polisę. Polisa na e-maila!
www.ubezpieczenienanarty.pl Ubezpieczenia na narty i snowboard. Poradniki narciarskie. Oblicz składkę ubezpieczenia na narty i snowboard. Kup ubezpieczenie narciarskie online.
www.ubezpieczenienarciarskie.pl Porównaj ubezpieczenia narciarskie online i dopasuj najlepszy wariant ubezpieczenia dla siebie. Ubezpieczenia na narty daję Ci komfort spokojnych i bezpiecznych wojaży po stokach narciarskich.
www.ubezpieczenieturystyczne.com.pl Porównaj ubezpieczenia podróży online, dopasuj najlepszy wariant ubezpieczenia dla siebie i kup polisę turystyczną online. Ubezpieczenia na wakacje - podróżne, ubezpieczenie na wyjazd.
www.polisaturystyczna.pl Porównaj ubezpieczenia turystyczne online, wybierz najlepszy wariant ubezpieczenia dla siebie i kup polisę turystyczną online. Ubezpieczenia na wakacje - dla Ciebie i Twojej rodziny.
finanse.rankomat.pl Porównaj produkty bankowe i sprawdź ranking kredytów gotówkowych oraz ranking kredytów hipotecznych. Najlepsze produkty bankowe w internecie.